Atak Tytanów (jap. 進撃の巨人 Shingeki no Kyojin; ang. Attack on Titan) – shōnen-manga napisana i zilustrowana przez Hajime Isayamę. Ukazuje się od 9 września 2009 na łamach magazynu „Bessatsu Shōnen Magazine”, natomiast w formie tomów od 17 marca 2010[1].
Na jej podstawie powstało anime, którego pierwszy sezon zadebiutował 6 kwietnia 2013 na antenie MBS. Oprócz adaptacji anime zostały wyprodukowane także filmy live-action, natomiast 4 gry wideo wyprodukowane przez Nitroplus zostaną wydane jako bonusy do trzeciego i szóstego wydania anime na Blu-ray.
Fabuła[edytuj | edytuj kod]
Akcja serii toczy się w postapokaliptycznym świecie, w którym ludzkość została niemal całkowicie wybita przez istoty zwane tytanami. Niewielka część ludzi, która przetrwała, schroniła się na terenie otoczonym trzema 50-metrowymi murami – Maria, Rose i Sina – będącymi dla tytanów przeszkodą nie do pokonania. Mieszkańcy miast od ponad stu lat nie zostali zaatakowani, lecz ich sytuacja nie jest stabilna, gdyż poza murami wciąż żyją liczni tytani, a każda wyprawa oddziału Zwiadowców poza mury kończyła się klęską.
Jednak pewnego dnia jak spod ziemi wyrasta Kolosalny Tytan mierzący 60 metrów. Wraz z Opancerzonym Tytanem przebija się przez mur Maria i wpuszcza innych tytanów, którzy całkowicie niszczą wszystkie miasta i pożerają mieszkańców. Ci, którym udało się ewakuować, zamieszkali za murem Rose. Wśród nich jest trójka przyjaciół – Eren, Mikasa i Armin. Eren od dawna marzył o dołączeniu do oddziału Zwiadowców, aby zobaczyć świat zewnętrzny. Widząc jak tytan pożera jego matkę, chłopiec poprzysięga zemstę i kilka lat później wraz z przyjaciółmi zaciąga się do wojska.
Manga[edytuj | edytuj kod]
Manga zaczęła być publikowana w miesięczniku „Bessatsu Shōnen Magazine” wydawnictwa Kōdansha od październikowego numeru, wydanego 9 września 2009 roku[2][3]. Pierwszy tom został wydany 17 marca 2010 roku[2]. Przed emisją opartego na mandze serialu anime, Atak Tytanów została wydrukowana łącznie w 10 milionach egzemplarzy[4]. Natomiast już sam dwunasty tankōbon mangi został wydrukowany w 2,2 miliona kopii i był jedną z dwóch dotychczas opublikowanych mang, których pojedynczy tankōbon wydrukowano w więcej niż dwóch milionach egzemplarzy. Drugą mangą jest One Piece[5]. 10 listopada 2020 roku Hajime Isayama ogłosił, że manga jest ukończona w 98-99 procentach[6]. W styczniu 2021 roku Kōdansha podała do wiadomości, że ostatni rozdział mangi ukaże się 9 kwietnia 2021 roku w majowym numerze czasopisma „Bessatsu Shōnen Magazine”[7]. Ostatni, 34. tomik mangi, zostanie wydany 9 czerwca 2021[7].
W 2015 roku manga została sprzedana w Japonii w 8 778 048 egzemplarzach, będąc 3. najchętniej kupowaną serią w kraju[8]. W 2016 roku została sprzedana w Japonii w 6 544 081 egzemplarzach stając się 4. najchętniej kupowaną serią w kraju[9], a w 2017 roku została sprzedana w Japonii w 6 622 781 egzemplarzach plasując się na 2. miejscu najchętniej kupowanych tytułów mang w kraju[10]. W 2019 roku manga została sprzedana w Japonii w 4 704 234 egzemplarzach i była siódmą najchętniej kupowaną mangą w kraju[11].
W Polsce dystrybucją mangi zajęło się wydawnictwo Japonica Polonica Fantastica[12].
Spin-offy[edytuj | edytuj kod]
Powstały także spin-offy do serii. Pierwszy z nich, komedia zatytułowana Shingeki! Kyojin Chūgakkō (jap. 進撃！巨人中学校), została napisana przez Saki Nakagawę. Była publikowana w Bessatsu Shōnen Magazine od maja 2012 roku. Przedstawia ona perypetie bohaterów, którzy będąc w gimnazjum walczą z tytanami[13].
Kolejna seria wydawnicza oparta jest na light noveli Attack on Titan: Before the Fall. Jest publikowana w czasopiśmie Monthly Shōnen Sirius od sierpnia 2013 roku. Rysunki wykonuje Satoshi Shiki[14].
Kolejnym spin-offem jest manga oparta na powieści wizualnej pt. No Regrets. Seria ta pojawia się w magazynie Aria i zatytułowana została Atak Tytanów: Bez żalu (jap. 進撃の巨人 悔いなき選択 Shingeki no kyojin: Kuinaki sentaku). Napisana została przez Gun Snark, a zilustrowana przez Hikaru Surugę. Fabuła skupia się na przeszłości jednej z głównych postaci, Leviu[15]. W Polsce, manga ta została wydana przez wydawnictwo Japonica Polonica Fantastica[16].
Light novel[edytuj | edytuj kod]
Seria light noveli zatytułowana Shingeki no Kyojin: Before the Fall napisana przez Ryo Suzukaze i zilustrowana przez Isayamę Hajime została wydana 2 grudnia 2011. Akcja serii rozgrywa się przed mangą (i anime), jest prequelem. Jest publikowana przez Kodanshę. Do końca 2014 roku zostały wydane trzy tomy[17].
Anime[edytuj | edytuj kod]
Anime wyprodukowane przez Wit Studio i reżyserowane przez Tetsurō Arakiego zadebiutowało 6 kwietnia 2013 i było emitowane do 28 sierpnia 2013 w telewizji MBS[18]. Wersja OVA specjalnego rozdziału „Ilse’s Notebook” z tomu piątego miała być wydana wraz ze specjalnym wydaniem jedenastej części anime na DVD 9 sierpnia 2013, ale ostatecznie premiera opóźniła się i premiera nastąpi wraz ze specjalnym wydaniem dwunastej części anime na DVD[19].
Pierwszy opening jest zatytułowany „Feuerroter Pfeil und Bogen” (jap. 紅蓮の弓矢 Guren no yumiya), nagrany przez Linked Horizon a pierwszy ending zatytułowany jest „Utsukushiki zankoku na sekai” (jap. 美しき残酷な世界), śpiewany przez Yōko Hikasa[20]. Od odcinka czternastego opening i ending zmieniły się – opening zatytułowany jest „Die Flügel der Freiheit” (jap. 自由の翼 Jiyū no Tsubasa), kolejna piosenka Linked Horizon[21], zaś drugi ending nosi nazwę „Great escape” i był nagrany przez cinema staff[22].
Gry[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie Ataku Tytanów wydane zostały cztery gry wideo, wyprodukowane przez Nitroplus z pomocą Production I.G[23]. Gry te są powieściami wizualnymi i będą dołączone do trzeciego i szóstego wydania anime na Blu-ray. Gry te będą spin-offem serii z udziałem postaci znanych z anime i mangi.
Trzecie wydanie anime na Blu-ray zostało wydane 18 września 2013 wraz z grą Lost In The Cruel World, która opowiada o Mikasie, a także zawiera demo drugiej gry, A Choice With No Regrets (jap. 悔いなき選択 Kuinaki Sentaku).
Szóste wydanie anime na Blu-ray zostało wydane 18 grudnia 2013 i zawierało pełną wersję gry A Choice With No Regrets opowiadającą o przeszłości Levia i Erwina, a także grę (obecnie nie ma tytułu) o Erenie i Leviu, oraz Wall Sina, Goodbye o Annie.
Piąta gra wideo jest w planach, miałaby zostać wydana na konsole domowe i przenośne w 2014 roku[24].
4 grudnia 2014 ukazała się gra akcji Attack on Titan: Humanity in Chains, przeznaczona na konsole Nintendo 3DS[25]. Jej druga część o nazwie Attack on Titan 2: Future Coordinates miała premierę 30 listopada 2017[26]. Obie gry zostały wyprodukowane przez Spike Chunsoft, zaś ich wydawcą jest Atlus, jednostka podległa koncernowi SEGA.
16 lutego 2016 Koei Tecmo wydało grę Attack on Titan: Wings of Freedom autorstwa studia Omega Force. Gra jest dostępna na platformy PC, PlayStation 3, PlayStation 4, PlayStation Vita i XboX One[27]. Druga część gry, zatytułowana Attack on Titan 2 (w Europie wydana pod nazwą A.O.T. 2), dostępna na urządzenia PC, PlayStation 4, Xbox One i Nintendo Switch, ukazała się 20 marca 2018[28]. 5 lipca 2019 wydano kompletną edycję drugiej części gry, zatytułowaną Attack on Titan 2: Final Battle, wzbogaconą o dodatkową zawartość[29].
W marcu 2019 ukazała się gra Attack on Titan: Assault, przeznaczona na urządzenia mobilne z systemami Android i iOS. Producentem gry jest Ngames Limited, zaś wydawcą GameSamba[30].
Film[edytuj | edytuj kod]
Wytwórnia Tōhō wyprodukowała film live-action na podstawie serii. Reżyserem jest Shinji Higuchi, a scenariusz napisał Yuusuke Watanabe. Zdjęcia do filmu rozpoczęły się latem 2014 roku, a jego premiera odbyła się 1 sierpnia 2015 roku[31].
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
Manga sprzedała ponad 20 milionów kopii (na czerwiec 2013)[32]. Seria wygrała Nagrodę Kōdansha Manga w kategorii shōnen w 2011 roku[33]. Do czerwca 2013 w Japonii sprzedano 20 milionów egzemplarzy mangi. Premiera anime zwiększyła sprzedaż mangi, a Mainichi Shimbun określiło mangę „hitem dekady”[34]. Manga była także nominowana do nagrody Manga taishō, a także dwukrotnie do Nagrody Kulturalnej im. Osamu Tezuki[35][36][37].
Zrealizowane na podstawie mangi, anime z 2013 roku, wygrało nagrodę Anime Grand Prix miesięcznika Animage oraz Tokyo Anime Award w kategorii „animacja roku”[38][39]. Recenzenci i redakcja polskojęzycznego serwisu tanuki.pl zarówno mandze, jak i anime wystawili oceny 8/10[40][41].
Krytycy z Anime News Network wysoko ocenili anime. Rebecca Silverman określiła je jako „jednocześnie piękne i pociągające”, oraz „doskonała mieszanka tego, co XVIII-wieczna pisarka Ann Radcliffe określiła jako „fascynacja kontra strach”: jedna część, fizyczna, sprawia że chcesz odwrócić wzrok, a druga, intelektualna, sprawia że chcesz wiedzieć co stanie się dalej.”[42] Mimo że wiele jest przygodowych anime dziejących się w postapokaliptycznym świecie, Carlo Santos powiedział, że „tylko kilka jest równie bliskich doskonałości jak Atak Tytanów”. Santos określił anime jako „arcydzieło o śmierci i zniszczeniu”[43]. Theron Martin pochwalił muzyczną stronę serii oraz pierwszy odcinek, który określił jako „długo zapadający w pamięć”, chociaż skrytykował też „zmarnowany potencjał graficzny”[44].
Seria zdobyła także dużą popularność w sąsiadujących krajach Azji. Okładka anime ukazała się 27 maja 2013 na pierwszej stronie hongkońskiej gazety am730, co spowodowało wzrost popularności zarówno mangi, jak i anime w Hongkongu, w Chinach i na Tajwanie[45].
W 2013 roku po tym, jak media odnalazły post na blogu Isayamy, w którym mówił że design postaci Dota Pixisa oparty został na postaci japońskiego generała Yoshifuru Akiyama, wybuchnął ogólnoświatowy flame war o samym generale, a także o politycznych odniesieniach do prawdziwego świata w anime, a na blogu scenarzysty pojawiło się tysiące gróźb[46].
Kontrowersje w Azji[edytuj | edytuj kod]
Popularność serii spowodowała wiele kontrowersji na jej temat w samej Azji: południowokoreański magazyn Electronic Times oskarżył Atak Tytanów o podprogowe aluzje polityczne do japońskiego ministra Shinzō Abe i jego poglądów na militaryzm. Także młodzież w Hongkongu zauważyła aluzje w anime do sytuacji politycznej Hongkongu i Chinach (Chiny miały być Tytanami, a Hongkong ludzkością która zbudowała mury by się chronić, ale jednocześnie skazała siebie na więzienie). Wong Yeung Tat, krytyk z Hongkongu pochwalił Hajime Isayamę za to w jaki sposób napisał uniwersalny scenariusz do anime, który pozwala każdemu inaczej interpretować jego znaczenie[47].
W 2015 chińskie Ministerstwo Kultury umieściło Atak Tytanów na liście 38 mang i anime zawierających „dalece niewłaściwe treści” i zakazało druku oraz dystrybucji serii na terenie kraju[48].https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.filmweb.pl%2Fserial%2FShingeki%2Bno%2BKyojin-2013-636227&psig=AOvVaw1_0tkxXexAE7627qS31Dw9&ust=1638012879814000&source=images&cd=vfe&ved=0CAsQjRxqFwoTCOC5itH3tfQCFQAAAAAdAAAAABAD